Υπάρχουν πολλά είδη ζώων (ειδικά σε μικρά και απομονομένα νησιά) στο Αιγαίο από τα οποία μπορούμε να διαπιστώσουμε την ισχύ της θεωρίας της φυσικής επιλογής του Δαρβίνου. Ενα ακόμα στο δημοσιευμα στα Νέα
Σε ένα µικρό, ακατοίκητο νησάκι απέναντι από τη Σκύρο, τις ∆ιαβατές, βρίσκεται το βασίλειο της ελληνικής γιγαντόσωµης σαύρας! Είναι η σαύρα της Σκύρου, γνωστή στη διεθνή βιβλιογραφία ως Podarcis gaigeae. Πρόκειται για ενδηµικό είδος, δεν ζει δηλαδή πουθενά αλλού στονκόσµο παρά µόνο στη Σκύρο και στα αντικρινά νησάκια.
Ωστόσο,σε ένα από αυτά τα νησάκια, τις ∆ιαβατές, που έχει µάλιστα πλούσια βλάστηση αποτελούµενη κυρίως από νιτρόφιλα είδη, οι σαύρες έχουν γίνει γίγαντες. Το µέγεθός τους είναι έως και 40% µεγαλύτερο από τις αντίστοιχες σαύρες του ίδιου είδους που ζουν στη Σκύρο και τις πολυάριθµες νησίδες.
Το γεγονός αυτό ξένισε τους επιστήµονες γιατί συνήθως τα διάφορα είδη ζώων που διαβιούν αποµονωµένα στα νησιά όχι µόνο δεν πάσχουν από γιγαντισµό αλλά ενίοτε είναι µικροκαµωµένα, όπως οι µικροί ελέφαντες που ζούσαν µέχρι και πριν από µερικές χιλιάδες χρόνια στην Τήλο.
Φαίνεται όµως πως στις ∆ιαβατές κάτι περίεργο συµβαίνει εδώ και πολύ καιρό, µε αποτέλεσµα οι σαύρες που ζουν εκεί µεγαλώνουν γρήγορα και θεαµατικά. Σε τέτοιο βαθµό ώστε πολλές φορές αλληλοεξοντώνονται για να µην αρπάξει η µία την τροφή της άλλης.
Με το σκάφος του ευαισθητοποιηµένου Σκυριανού Κυριάκου Αντωνόπουλου, οµάδα ειδικών µε συντονιστή τον επίκουρο καθηγητή Ζωικής Ποικιλότητας στο Τµήµα Βιολογίας του Πανεπιστηµίου Αθηνών Παναγιώτη Παφίλη και επιστηµονικό υπεύθυνο Ευστράτιο Βαλάκο, αναπληρωτή καθηγητή Περιβαλλοντικής Φυσιολογίας στο Πανεπιστήµιο Αθηνών, άρχισαν να επισκέπτονται τη Σκύρο και τα γειτονικά νησάκια του Αρχιπελάγους, µε σκοπό να εξακριβώσουν πού οφείλεται ο γιγαντισµός των σαυρών. Στην οµάδα µετέχουν ο υποψήφιος διδάκτορας Βιολογίας Κώστας Σαγώνας και ο λέκτορας του Τµήµατος Βιολογίας του Πανεπιστηµίου του Τελ Αβίβ Μεχίρι Σαΐ. Η έρευνα που διήρκεσε πολλά χρόνια χρηµατοδοτήθηκε από το Ιδρυµα Ιωάννη Σ. Λάτση και όπως ανέφερε στα «ΝΕΑ» ο κ. Π. Παφίλης, οι ιδιαίτερες περιβαλλοντικές συνθήκες που επικρατούν στις ∆ιαβατές ενθάρρυναν τις σαύρες να αποκτήσουν χαρακτηριστικά… γίγαντα.
ΣΕ ΑΥΤΟ λοιπόν το µικρό νησάκι που απέχει κάτι περισσότερο από 5 χιλιόµετρα από τη Σκύρο, οι σαύρες δεν έχουν εχθρούς. ∆εν απειλούνται από θηρευτές όπως οι γάτες ή τα φίδια. Από την άλλη πλευρά, δεν αγχώνονται να βρουν τροφή επειδή ο αγαπηµένος τους µεζές, τα έντοµα, υπάρχουν σε αφθονία. Αυτοί οι δύο λόγοι εξηγούν εν µέρει το γιατί οι σαύρες στις ∆ιαβατές είναι γιγαντόσωµες, όµως δεν αποκαλύπτουν ολόκληρη την εικόνα του παζλ.
«Το επόµενο βήµα που έπρεπε να κάνουµε ήταν να βρούµε γιατί αυτό το νησάκι, σε αντίθεση µε τα υπόλοιπα τριγύρω, φιλοξενεί µεγάλο πληθυσµό εντόµων» συνεχίζει ο κ. Παναγιώτης Παφίλης.
Σύντοµα αποδείχθηκε ότι τα έντοµα προσελκύονταν από τα νιτρόφιλα είδη, φυτά που αναπτύσσονται χάρη στην ύπαρξη αζώτου. Πολλή πρασινάδα, θαλερά φυλλώµατα και υπερπληθυσµός εντόµων.
Αλλά πώς βρέθηκε τόσο πολύ άζωτο εκεί; Ο τελευταίος γρίφος για να αποκαλυφθεί το µυστικό των «γιγαντιαίων» σαυρών κρυβόταν στον αέρα! Και µάλιστα στους γλάρους που έχουν καταστήσει το µικρό νησάκι ορµητήριο.
Οι γλάροι λοιπόν, όπως διαπίστωσαν οι ειδικοί, φτιάχνουν κάθε χρόνο 50-60 φωλιές και έχουν συστήσει ακµαία αποικία. Εκεί φέρνουν το φαγητό τους, τα ψάρια. Τα υπολείµµατα που πέφτουν στο έδαφος τροφοδοτούν µε άζωτο το χώµα. Τον ίδιο ρόλο έχουν και τα περιττώµατά τους, οι κουτσουλιές, που αποτελούν µια πρώτης τάξεως φυσική λίπανση.
Αυτό είναι λοιπόν το µυστικό της σαύρας - γίγαντα και θα συνεχίσει για πολύ ακόµη να είναι. Τα θηλυκά άτοµα, όπως διαπίστωσαν οι ειδικοί, δεν γεννούν όπως θα ανέµενε κανείς πολλά και µικρά αυγά – ώστε να επιζήσουν όσο το δυνατόν περισσότερα. Αντίθετα γεννούν πολλά και µεγάλα αυγά διασφαλίζοντας έτσι τη µακροβιότητα του αποµονωµένου βασιλείου τους.
Ο γιγαντισµός της οφείλεται εν µέρει στην αφθονία τροφής και στην έλλειψη θηρευτών
Π. Παφίλης:
«Οι σαύρες που ζουν στη Σκύρο έχουν µέσο µήκος από 15 µέχρι 18 εκατοστά, µαζί µε την ουρά, ενώ οι ίδιες σαύρες που ζουν στις ∆ιαβατές µπορεί να φθάσουν ή να ξεπεράσουν τα 25 εκατοστά»
